Cetakan
Maksud
Proses menghasilkan karya atau imej yang sama berulang kali
Seni cetak dalam penghasilan karya memerlukan proses tertentu untuk menghasilkan karya
Penghasilan ulangan cetakan disebut edisi dan dikira sebagai karya asli
Sejarah Cetakan
cetakan terawal dihasilkan daripada cetakan kayu yang bermula pada abad ke-7 Masihi di China
industri cetakan mono telah berkembang di negara-negara Barat (abad ke-14 Masihi ) (bertujuan : bahan pendidikan propaganda dan bahan keagamaan)
penggunaan warna bermula pada abad ke-15
Jenis-Jenis Cetakan
Cetakan Timbulan
Maksud : proses mengukir ke dalam blok dan meninggalkan bahagian yang timbul untuk diletakkan dakwat dan dicetak
Jenis ; a) cetakan lino / b) cetakan blok kayu / c) cetakan timbul / kolograf / kolaj*
Bahan dan Kegunaan
Getah lino dan Blok kayu (cetakan imej diukir diatasnya)
bahan yang mempunyai jalinan (daun kering atau kertas) (cetakan kolograf dan kolaj)
Set alat ukiran (mengukir imej yang dikehendaki)
Penggelek warna / roller (meratakan warna pada blok yang hendak dicetak)
Kepingan kaca (tempat untuk menggelek warna dan meratakan warna)
Dakwat cetakan lino atau blok kayu (mendapatkan imej yang dikehendaki)
Minyak linsid (mencairkan dakwat cetakan)
Kertas (permukaan untuk dicetak)
Cetakan Benam / intaglio
Maksud : untuk mengakis imej yang hendak dicetak bagi mndapatkan kesan benaman pada permukaan (plat logam : jarum tajam atau asid)
Jenis : a) Turisan (engraving) / b) Gurisan asid (etching) / c) Akuatin (aquatint) / d) Mezotin (mezzotint)
Bahan dan Kegunaan :
Plat logam yang licin (permukaan untuk diguris)
Alat tajam (paku atau jarum) (untuk mengguris imej cetakan yang dikehendaki)
Dakwat likat (untuk cetakan plat logam)
Minyak tanah (untuk membersihkan plat logam)
Surat khabar (untuk mengelap dakwat cetakan logam pada plat)
Kertas unruk dicetak (lembap) (basahkan permukaan untuk dicetak menggunakan kertas lembap agar mendapatkan kesan permukaan cetakan yang rata)
Pemampat atau penggelek (menekan plat logam pada kertas yang dicetak)
Asid (untuk cetakan yang menggunakan asid : bertindak melunturkan kawasan yang tidak dilindungi)
Akuantin (aquatint) (proses mengukir diatas plat logam dan direndamkan didalam asid. Rosin menutup plat tahan asid. Asid akan memakan bahagian yang tertedah)
Mezotin (mezzotint) (percetakan daripada plat logam dikesat dan dikikis untuk menghasilkan imej)
Cetakan Planografi atau Litografi
diperkenalkan dan dikembangkan proses penghasilannya oleh seorang rakyat dari Jerman yang bernama Aloy Senefelder
memperkenalkan teknik seni cetakan planografi pada tahun 1798
Teknik Penghasilan :
- 1. Cetakan datar menggunakan blok batu kapur sebagai blok untuk menghsailkan imej cetakan*
- 2. Proses cetakan ini menggunakan kaedah yang dinamakan litografi*
3. Teknik pengolahan minyak dan air. Permukaan imej yang telah dilukis mnggunakan krayon minyak dan disapu gam arab yang dicampur dengan asid nitrit
4. Kekalisan antara air dengan minyak dapat menghasilkan cetakan seakan-akan lukisan pensel
5. Cetakan dihasilkan menggunakan mesin penggelek untuk cetakan
Cetakan Stensil / Serigrafi / Sutera Saring :
Menggunakan pemidang kain sutera saring untuk mencetak imej
Cetakan stensil boleh menggunakan potongan kertas / plastik yang ditebuk dan disapukan / diletakkan dakwat pada bahagian yang ditebuk.
Cetakan stensil juga boleh enggunakan potongankertas plastik yang ditebuk dan dijadikan panduan atau cotoh dasar (template)
Bahan dan Kegunaan ;
Kain sutera saring (permukaan untuk dedahkan atau expose imej)
Pemidang skrin (untuk meregangkan kain sutera saring padanya)
Imulsi (cecair kimia) (membentuk imej positif atau negatif untuk mecetak imej)
Sakuji (menarik warna diatas sutera saring dan imej akan terhasil diatas permukaan)
Kain atau kertas (permukaan untuk dicetak)
Kotak lampu (dedahan cahaya atau expose pada sutea saring yang telah disapukan dengan imulsi)