Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
เสภาขุนช้างขุนแผน ตอน ขุนช้างถวายฎีกา (ที่มา (เดิมเป็นนิทานเล่ากันแบบปากต่…
เสภาขุนช้างขุนแผน ตอน ขุนช้างถวายฎีกา
คุณค่าด้านเนื้อหา
โครงเรื่อง
ความรักของชายสองหญิงหนึ่ง
ชายคนที่สองเป็นคนหน้าตาอัปลักษณ์ มีฐานะรำ่รวย
ชายทั้งสองคนแย่งชิงหญิงคนเดียวกัน
ชายคนหนึ่งเป็นคนรูปงามมีวิชาอาคม แต่เจ้าชู้
ปมปัญหาของเรื่อง คือ หญิงคนนี้จะตกเป็นของชายใด
ภาพสะท้อนของชีวิต
ความเป็นอยู๋ของครอบครัวของขุนนางในสมัยกรุงศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น
มีความรักชาติบ้านเมือง
มีความจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์อย่างสูงสุด
ฉากและบรรยากาศ
สภาพสังคมไทยในสมัยกรุงศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น
ชาวบ้าน วัด วัง
ตัวละคร
มีอารมณ์
ความคิด
บทบาทสมจริง
กลวิธีการแต่ง
นำเสนอเรื่องราวผ่านตัวละคร
เล่าด้วยถ้อยคำ
ภาษาที่ไพเราะงดงาม
ที่ทำให้เห็นภาพ
กวีถ่ายทอดเรื่องรามได้สมจริงน่าประทับใจและชวนติดตาม
ใช้ความเปรียบสะท้อน
สภาพความเป็นอยู่
การพิจารณาคดีรวมถึงการตัดสินประหารชีวิต
การพิจารณาคดีรวมถึงการตัดสินประหารชีวิต
ตัวละคร
ขุนช้าง
รูปร่างหน้าตาไม่ดี
จิตใจโหดร้ายคับแคบ
รักเดียวใจเดียวต่อนางวันทอง
หวังแต่ครอบครอง
ทาสแห่งความรัก
เถรขวาด
พระภิกษุชาวลาว
มีคาถาอาคม
รับปราบภูตผีปีศาจ
รักษาชาวบ้าน
อยู่ที่เชียงใหม่
เมาสุราเป็นประจำ
มาอยู่อยุธยาคอยช่วยเหลือนางสร้อยฟ้า
ทำเสน่ห์ให้พลอยงามหลงใหลนางสร้อยฟ้า
นางศรีประจัน
ขุนช้างมาหลอกว่าพลายแก้วตายและขู่ว่านางวันทองจะต้องถูกจับกุมตัวเข้าวังเป็นม่ายหลวงจะต้องรีบแต่งงานใหม่
ขุนช้างเอาเงินมาล่อนางศรีประจันจึงให้นางวันทองแต่งงานใหม่
ปากจัด ด่าเก่ง เอาแต่ใจตนเอง
แม่ของนางวันทอง
ทำให้ลูกสาวต้องมีสามี ๒ คน ผลสุดท้ายนางวันทองถูกประหาร
พลายงาม
เก่งในการรบ กล้าหาญ เข้มแข็ง
กตัญญู ใช้อารมณเหนือเหตุผล
ขยันศึกษาวิชาอาคม
เกิดในบ้านของขุนช้างจน ๗ ขวบถูกขุนช้างลวงไปฆ่าในป่าแต่ผีพรายของพ่อขุนแผนช่วยไว้นางวันทองไปตามหาลูกในป่าและไปฝากไว้กับย่านางทองประศรี
จมื่นไวยวรนาถ พระหมื่นไวย พระไวย
ต้นเหตุให้นางวันทองถูกประหาร
ลูกนางวันทองกับขุนแผน
นางวันทอง
ลูกพันศรโยธา กันางศรีประจัน
ชีวิตน่าเห็นใจ น่าสงสาร ไม่มีโอกาสตัดสินใจด้วยตนเอง
โตมาสุขุมรอบคอบ คิดก่อนทำ บอกขุนช้างว่าอะไรควรไม่ควร
พลายแก้ว
ขุนแผน
ลูกขุนไกรพลพ่าย กับนางทองประศรี
เกิดวันอังคาร ปีขาล เดือน5 ตรงกับพระเจ้ากรุงจีน
เก่งกล้าในวิชาอาคม
กล้าหาญ จงรักภักดีต่อกษัตริย์
เจ้าชู้ มีภรรยาหลายคน
ขรัวตาจู
พระภิกษุชรา อยู่วัดป่าเลไลย
ทำนายโชคชะตาแม่นยำ
มีเวทมนต์คาถาอาคมขลัง
บอกให้นางวันทองเปลี่ยนชื่อ
ช่วยตรวจดวงพรายแก้วให้นางวันทอง
เนื้อเรื่อง
ก่อนถึงตอนขุนช้างถวายฎีกา
พลายงามรับพระบรมราชโองการจากสมเด็จพระพันวษาเป็นเเม่ทัพไปตีเมืองเชียงใหม่ เเละขอพระราชทานอภัยโทษให้ขุนเเผนผู้เป็นบิดา เเละขอให้ไปในกองทัพด้วย
เมื่อชนะกลับมา พลายงามได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น จมื่นไวยวรนาถ (พระไวย) และได้จัดพิธีการแต่งงานกับนางศรีมาลา เเละนางสร้อยฟ้า (เมียพระราชทาน)
ระหว่างรวมงานเเต่งงานพระไวย ขุนช้างเมาเเละทะเลาะกับพระไวย
พระพันวษาตัดสินใจสั่งลงโทษประหารชีวิตขุนช้าง แต่พระไวยทูลขออภัยโทษให้ตามคำอ้อนวอนของนางวันทองผู้เป็นเเม่จึงรอดไป เเละกลับไปอยู่กับขุนช้างที่สุพรรณ
ตอนขุนช้างถวายฎีกา
พระไวย (พลายงาม) คิดว่าแม่วันทองไม่ควรอยู่กับขุนช้าง
ขุนช้างไม่เชื่อถวายฎีกาสมเด็จพระพันวษา
ในขณะที่พระองค์เสด็จประพาสบัวทางชลมารค
ขุนช้างลงไปลอยคอชูใบฎีกา
พระพันวษากริ้ว
สั่งเฆี่ยนขุนช้าง 30 ที
พระไวยขึ้นเรือนขุนช้างเพื่อไปรับตัวนางวันทองมาอยู่บ้าน
เกรงความผิด --> ส่งคนไปบอกขุนช้างว่าตัวเองป่วยเลยอยากให้นางวันทองมาอยู่ด้วย
สมเด็จพระพันวษพิจารณาฎีกาของขุนช้าง
ให้พระหมื่นศรีสั่งตำรวจกรมวังไปพา จมื่นไวย วันทอง ขุนแผน มาเข้าเฝ้า
พระพันวษารับสั่งถามนางวันทองว่า จะอยู่กับขุนแผนหรือขุนช้าง หรือพระไวย
นางวันทองไม่กล้าตัดสินใจ
กราบทูลรักขุนแผน เพราะเป็นคู่ทุกข์คู่ยาก
เห็นใจขุนช้างที่ยกย่องนาง
พลายงามเป็นลูก
สมเด็จพระพันวษากริ้ว
เพื่อไม่ให้เป็นแบบอย่างของผู้หญิงที่มีสามีหลายคน
บริภาษนางวันทอง และรับสั่งให้นำนางไปประหารชีวิต
ลักษณะคำประพันธ์
กลอนเสภา (กลอนสุภาพ)
จุดประสงค์ในการแต่ง
เพื่อเป็นบทเสภาใช้ขับเสภา
ใช้กรับเป็นเครื่องประกอบจังหวะ
ผู้แต่ง
ตอนขุนช้างถวายฎีกา “ไม่ปรากฎนามผู้แต่ง”
บทเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผนมีทั้งหมด ๔๓ ตอนมีผู้แต่งหลายท่าน ได้แก่รัชกาลที่๒, รัชกาลที่ ๓,สุนทรภู่, ครูแจ้งในรัชกาลที่๔ ฯลฯ
คุณค่าด้านวรรณศิลป์
ดีด้านกระบวนการเล่าเรื่อง
สามารถเล่าย้อนหลังให้ผู้อ่านประติดประต่อเรื่องได้
แสดงบุคคลิกภาพและนิสัยใจคอของตัวละครได้อย่างเด่นชัดสมจริง
บทสนทนาของตัวละครแสดงให้เห็นถึงสมฐานะและบุคคลิกภาพอย่างชัดเจน
การที่พระพันวษามีอำนาจสูงสุด
การที่ขุนแผนเป็นคนเจ้าชู้ที่ยังรักและคิดถึงนางวันทอง
สื่ออารมณ์สะเทือนใจได้อย่างชัดเจน
การถ่ายทอดทั้งอารมณ์โกรธแค้นของขุนช้าง
การถ่ายทอดอารมณ์แค้นของพลายงาม
การถ่ายทอดอารมณ์พิโรธและรำคาญพระทัยของสมเด็จพระพันวษา
การถ่ายทอดอารมณ์รักของขุนแผน
การถ่ายทอดอารมณ์กลัวและหวาดหวั่นของนางวันทอง
ดีด้านกระบวนการพรรณาให้เกิดจินตภาพ
ทำให้ผู้อ่านคิดและจินตนาการได้
จินตภาพด้านภาพ
จินตภาพด้านเสียง
จินตภาพด้านการเคลื่อนไหว
เช่น การพรรณาลักษณะเรือนขุนช้าง
การใช้โวหารให้เห็นภาพ
ใช้บรรยายโวหาร ให้เห็นว่าใครทำอะไร ที่ไหน
ใช้ภาพพจน์อุปมา อุปลักษณ์
การประพันธ์ รสวรรณคดี
เสาวรจนี บทชมความงาม
นารีปราโมทย์ บทเกี้ยว
การสรรคำ
เลือกคำที่ถูกต้องตรงตามความหมาย
การใช้คำที่เหมาะสมกับฐานะตัวละคร
ใช้คำเหมาะกับลักษณะคำประพันธ์
การเลือกใช้คำ เช่น คำซ้ำ เล่นคำ
ใช้คำโดยคำนึงถึงเสียง
สัมผัสพยัญชนะ
สัมผัส วรรณยุกต์
สัมผัสสระ
ลําดับวงศ์สกุล ขุนช้างขุนแผน
ขุนไกรพลพ่าย + นางทองประศรี
ขุนแผน
นางสายทอง
นางแก้วกิริยา
พลายชุมพล
นางลาวทอง
นางบัวคลี่
กุมารทอง
นางวันทอง
พลายงาม
ขุนศรีวิชัย + นางเทพทอง
ขุนช้าง
นางวันทอง
นางแก่นแก้ว
แนวคิด
ความรักของมนุษย์
การตกเป็นทาสของอารมณ์รัก,โกรธ,หลง
เตือนให้ครองชีวิตด้วยสติ
ความอาฆาตพยาบาททำให้เกิดการขัดแย้ง
ความลังเลทำให้เกิดปัญหา
ค่านิยม
สตรี
ต้องรักเดียวใจเดียว
รักนวลสงวนตัว
เกียรติยศ
วัฒนธรรม ประเพณี
ข้อคิด
ความรักทำให้เกิดความทุกข์
ชีวิตมีขึ้นลงเป็นอนิจจัง
อย่าตกเป็นทาสของอารมณ์
ใช้สติในการครองชีวิต
แม่รักลูกเสมอ
ความกตัญญูเป็นเครื่องหมายของคนดี
สมัยก่อนผู้หญิงมักเสียเปรียบ
ทุกคนต้องมีระเบียบ
ต้องมีความรับผิดชอบ
ที่มา
เดิมเป็นนิทานเล่ากันแบบปากต่อปาก (มุขปาฐะ) ต่อมามีการขับเป็นทำนอง และมีการใช้กรับประกอบ
สมัยรัชกาลที่ 2 ใช้ปี่พาทย์ ประก้อบการขับเสภา และมีการรำประกอบ เรียกว่า เสภารำ
ได้รับการยกย่องว่าเป็น ยอดกลอนเสภา
บทที่แต่ในสมัยรัชกาลที่ 2 แต่งเป็นตอนๆ ไม่ต่อเนื่องกัน
เป็นวรรณกรรมที่มีกวีเอกหลายท่านร่วนกันแต่ง โดยไม่ได้เอ่ยนาม
รวบรวมขึ้นใหม่อีกครั้งในสมัย รัชกาลที่ 4
รวบรวมและแต่งขึ้นใหม่เป็นเสภาหลวง ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
ได้รับการยกย่องจากวรรณคดีสโมสรว่าเป็น ยอดของกลอนเสภา
สมัยอยุธยามีเค้าโครงเรื่องจากเรื่องจริง ผสมกับการแต่งเพิ่ม อรรถรส
เป็นนิยายรักที่มีต้นกำเนิดมาจากจังหวัดสุพรรณบุรี
เกิดขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา ตอนต้น จาก หนังสือคำให้การชาวกรุงเก่า
คุณค่าด้านสังคม
สะท้อนชีวิตความเป็นอยู่ของคน ชาวบ้าน ในวัง ในวัด
ขุนช้างเป็นคนรวย
แสดงถึงแง่คิดความรักที่แม่มีต่อลูก
การสะท้อนค่านิยมและภาพสังคมอื่นๆ
สะท้อนความเชื่อของคนในสังคม
ความเชื่อเกี่ยวกับไสยศาสตร์
ความเชื่อเกี่ยวกับความฝัน
ความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องกรรม
สะท้อนค่านิยมของคนในสังคม
ค่านิยมเกี่ยวกับการมีสัมมาคารวะ
ผู้หญิงต้องมีสามีคนเดียว
ค่านิยมเกี่ยวกับความเชื่อ
สะท้อนขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม