Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Literatuurgeschiedenis,
Verlichting, 18e eeuw (Tien bekende schrijvers…
Literatuurgeschiedenis,
Verlichting, 18e eeuw
In 19e eeuw ontstond een negatief beeld van de 18e eeuw, want:
- Nederland verloor handelspositie
- Er werd geen geld verdiend, alleen uitgegeven
- Verspilling van geld aan laatste mode, dansen, drank, muziek
- Geen harde werkers, alleen zitten in koffiehuizen en genootschappen
- Schrijvers alleen via vaste regels, geen originaliteit of uitblinkers
Pruikentijd
17e eeuw werd verkozen als voorbeeld, want:
- Harde werkers
- Nederland machtig
- Amsterdam machtigste stad
- Knappe schrijvers (Hooft, Vondel, Huygens)
In 20e eeuw werd Pruikentijd juist weer meer op waarde geschat en veranderde het beeld over de 18e eeuw. Het werd De Verlichting genoemd.
18e eeuw was bijzonder interessante eeuw. Men ging nadenken over:
- hoe zit een mens in elkaar?
- hoe moeten we kinderen opvoeden?
- onderwijs, politiek, wetenschap
Alle fundamenten voor onze huidige maatschappij zijn in de verlichting gelegd. Deze tijd is van groot belang geweest voor de westerse geschiedenis.
.
Verlichting > Rationalisme
Verstand is de basis van alle kennis
Cogito ergo sum (René Decartes)
Ik denk dus ik ben
Verlichting > Empirisme
Kennis moet worden verkregen door ervaring
Er werd op grote schaal wetenschappelijk onderzoek gedaan.
-
God bestond wel.
Deïsme > God had de wereld geschapen maar daarna zijn handen er vanaf getrokken, dus het had geen zin hem daarna te vereren.
-
Beeld over opvoeding en onderwijs veranderde (John Locke, tabula rasa)
De kinderwereld ontstond (geen kleine volwassene meer)
Eerste kinderboek door Hiëronymus van Alphen:
Proeve van kleine gedigten voor kinderen
Gezondheid was belangrijk, moeder ging kind zelf borstvoeding geven i.p.v. door een voedster en pruiken en lang haar maakten plaats voor een kortgeknipt kapsel.
Politiek:
Prinsgezinden (orangisten) tegenover patriotten
Na 2 patriotse revoluties werd Nederland in 1795 een democratische Betaafse republiek. Napoleon Bonaparte maakte hier in 1806 een einde aan, het werd toen weer koninkrijk Holland.
.
Begin van de verlichting schreef men volgens Frans-Classicisme (net als in de Renaissance)
Gaat vooral om regels voor toneel omtrent eenheden van tijd, handeling en ruimte
In loop van de 18e eeuw kwamen die strenge regels ter discussie te staan. Rond 1730 begonnen ze langzaamaan oorspronkelijkheid net zo belangrijk te vinden als ijver, oefening en kennis van de traditie.
Men liet het Frans-Classicisme los en begon volgens de verlichtingsidealen te schrijven (schrijven om de burgerij op te voeden).
-
Genres uit deze tijd:
Spectator:
tijdschrift waarin fictieve oudere, wijze man alle denkbare onderwerpen aan de orde stelt waar een mens in zijn dagelijks leven mee te maken krijgt
Satirische tijdschriften
Geleerdentijdschriften
Schelromans:
jongen uit laag milieu die het huis jong verlaat moet d.m.v. allerlei baantjes en dubieuze praktijken zich in de harde wereld zien te handhaven
Avonturenromans
Imaginaire reisverhalen
Briefroman (Betje Wolf en Aagje Deken)
In de verlichting wilde men de burgers opvoeden tot harmonieuze mensen.
Tijdschriften zoals de Spectator waren een episch-didactisch hulpmiddel.
Grootste didactische hulpmiddel is de encyclopédie. Betekent in het Grieks 'algemene opvoeding'.
In dit werk wilden ze alle kennis proberen samen te vatten (bestond uit 35 delen)
Termen uit 18e eeuw:
Liberalisme: streven naar grotere vrijheid op economisch terrein (weinig bemoeienis van de overheid)
Optimisme: groot vertrouwen in menselijke rede. Uitgangspunt was dat de mens van nature goed as en verkeerd gedrag voortkwam uit gebrek aan kennis van het goede. Als een mens het goede leert, zal hij daarnaar handelen. Op wetenschappelijk gebied verwachtte men dat de wezenlijke problemen binnen afzienbare tijd allemaal opgelost zouden zijn.
Op maatschappelijk gebied had men de overtuiging dat de samenleving 'maakbaar' was.
Trias politica: John Locke en Montesquieu: In een maatschappij moeten regering (uitvoerende macht), parlement (wetgevende macht) en rechterlijke macht gescheiden zijn. Regering wordt gecontroleerd door vertegenwoordigers van het volk en rechters kunnen oordelen aan de hand van wetten en onafhankelijk van wat de overheid wenst.
-