H5.5 Kringlopen in het systeem aarde

Systeem aarde: exogene en endogene processen worden aangedreven door het geodynamische systeem (binnenkern+buitenkern), de platentektoniek (diepe mantel+asthenosfeer+lithosfeer) en het klimaatsysteem (hydrosfeer+atmosfeer)

Platentektoniek en gebergtevorming

Jonge gebergten: hoog, stijl hellingen, spitse toppen en diepe dalen

Oude gebergten: flauwe hellingen, afgeronde toppen en brede dalen

Hydrologische kringloop= water stroomt vanuit zee via verdamping, neerslag en rivieren weer terug naar zee. De zon is de motor achter deze kringloop

Gesteentekringloop= gebergten slijten door erosie, het verweringspuin wordt afgevoerd via gletsjers en rivieren, onderweg wordt verweringspuin afgezet en ontstaan nieuwe pakketten sediment

Sedimentgesteenten -> ontstaan door langdurige druk en temperatuur op verweringsmateriaal

Metamorfe gesteenten -> stollings- of sedimentgesteente verandert door hoge druk en temperatuur van oorspronkelijke eigenschappen

Stollingsgesteenten -> ontstaan bij stollen van magma en lava

Uitvloeiingsgesteente: lava-> andesiet, basalt, puimsteen

Pyroclastisch gesteente: uitgeslingerd materiaal-> vulkanisch as, tufsteen

Dieptegesteente: magma->graniet

grind-> conglomeraat

veen-> bruinkool

klei-> schalie

koraal, schelpen-> kalksteen

zand-> zandsteen

leisteen-> schist

zandsteen-> kwartsiet

schalie-> leisteen

bruinkool-> steenkool

graniet-> gneis

kalksteen-> marmer