Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE (FILOZOFIA (Egzystencjalizm Soren…
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
od 1918 r. do 1939 r.
(do agresji Niemiec na Polskę, która zapoczątkowała II wojnę światową).
Nazwa
jest więc uwarunkowana historycznie, bo epoka umiejscowiła się pomiędzy dwoma wojnami światowymi.
Ważne wydarzenia:
:arrow_forward:1918 kapitulacja Niemiec i zakończenie I WŚ
:arrow_forward:1920 Wojna Polsko-Bolszewicka i Bitwa Warszawska
:arrow_forward:1924 Nagroda Nobla do S.Reymonta za "Chlopów" i śmierć W. Lenina
:arrow_forward:1926 Przewrót majowy w PL
:arrow_forward:1933 Adolf Hitler kanclerzem Niemiec i proklmowanie III Rzeszy
:arrow_forward:1939 Pakt Ribbentrop-Mołotow czyli wybuch II WŚ
FILOZOFIA
Egzystencjalizm
Soren Kierkegaard
Kierunek filozoficzny zajmujący się rolą indywidualnej jednostki w świecie, głoszący, że ma ona
wolny wybór
i jest bezwzględnie odpowiedzialna za własne czyny, co stwarza poczucie
lęku i beznadziejności
, prowadzi do
skrajnego pesymizmu
. Ludzka egzystencja jest jest
pozbawiona esencji (a więc sensu).
Pragmatyzm
William James
Pragmatyzm to nurt który powstał jako
opozycja wobec racjonalizmu
. Wykorzystanie zdobytej wiedzy James uważał za ważniejsze, niż przybliżenie się do obiektywnej prawdy o badanym zjawisku.
Katastrofizm
Oswald Spengler
Młode pokolenie wrażliwych ludzi, którzy przeżyli pierwszą wojnę światową, przez tę wielką traumę cechowało się
pesymizmem
. Powrót do stanu rzeczy sprzed wojny okazał się dla nich niemożliwy. Nie byli oni w stanie powrócić do dawnych norm moralnych i wartości. To zgorzknienie prowadziło bezpośrednio do tendencji katastroficznych. Poczucie nadchodzącej katastrofy były dla nich niemal namacalne.
Fenomenologia
Edmund Husserl
Odrzucał on psychologizm i relatywizm, skupiając się wyłącznie na fenomenach. Pojmowanie dzieła literackiego jako tworu wielowarstwowego, celowo pomijając tendencje psychologistyczne.
SZTUKA
Kubizm
Pablo Picasso "Mandolina i gitara"
ukazanie rzeczywistości za pomocą kształtów geometrycznych
-wszystko na jednej płaszczyżnie
Dadaizm
Marcel Duchamp "Fontanna"
przypadkowość, brak reguł
wolność tworzenia, sztuka traktowana jak zabawa
dziełem sztuki może być przedmiot codziennego użytku
Surrealizm (Nadrealizm)
Salvador Dali
odkierowanie się psychoanalizą Freuda
wyższość wyobraźni nad regułami sztuki
zainteresowanie tym co bliskie halucynacji
Ekspresjonizm
Oscar Kokoscha "Rozprówacz dusz"
kontrastowe barwy, silne uczucia
dążenie do wyrażenia osobistych wizji artysty
używanie ostrych, gwałtownych środków wyrazu
operowanie kontrastem i symbolem
LITERATURA
Neoklasycyzm
– propagował ideał czystej poezji, która jest niezależna od życiowych treści. Posługiwał się aluzjami filozoficznymi i odniesieniami kulturowymi w treści wiersza.
Nadrealizm
– treścią wiersza mają być luźne skojarzenia,które pochodzą z najgłębszych pokładów psychiki, bez ograniczającej interwencji logicznego myślenia. Środki poetyckie nadrealistów to: gra skojarzeń, potok słów, zapisywanie halucynacji.
Futuryzm
– nurt stworzony przez Marinettiego, odrzucający przeszłość i zachwycający się przyszłością. Przejawiało się to głównie w tematyce, którą było miasto, szybkość, nowoczesność, rozwój techniki.
Dadaizm
– był wyrazem rewolucji przeciw sztuce i szukaniem zupełnej wolności tworzenia. Kompozycja utworów dadaistycznych była bezładna, na chybił trafił dobierano nonsensowne sylaby.
GRUPY POETYCKIE
Awangarda Krakowska
– grupa poetów skupionych wokół czasopisma "
Zwrotnica
" założonego w 1923 w Krakowie przez
Tadeusza Peipera
. Sztuka musi podążać za cywilizacją,dlatego jej tematami powinny być
miasta, masy i maszyny
(
program 3 x M
). Skupienie sie na teraźniejszości.
Główną cechą jest
metafora
. Julian Przyboś
- główny poeta tej grupy.
Julian Przyboś " Na Kolach"
tematem jest życie w mieście. Nadanie miastu cech człowieka (personifikacja). Ukazany jest pośpiech ludzi, nowoczesne technologie,urbanizacja. Dzień jest w tym mieście za krótki, bardzo duzo pracy do zrobienia. Występuje wiele metafor które się łączą
Skamandryci
- grupę założono w 1918 roku. Silny związku poezji z życiem współczesnym, z dniem
codziennym
. Odrzucenie narodowych treści, polityczno-patriotycznego przekazu na rzecz skupienia się na tym, co zwyczajne.
Bawili się poezją
, odrzucali wzniosły styl liryki, opiewali optymistyczną radość życia, zwracając się do prostego człowieka wprowadzali do poezji język
potoczny
, stawali w opozycji do awangardowych grup poetyckich.
Przedstawiciele:
Julian Tuwim
Kazimierz Wierzyński
Jan Lechoń
Jarosław Iwaszkiewicz
Antoni Słonimski
Julian Tuwim "Do krytyków"
Adresatami są krytycy. Podmiot liryczny preferuje beztroski tryb życia i spontaniczność w zachowaniu. Cieszy go świadomość, że przebywa w mieście. Nie przejmuje się problemami, skupiając uwagę na banalnych zdarzeniach, na przykład jezdzie na przedzie tramwaju. Przejażdżka tramwajem motywuje autora-podmiot liryczny do snucia refleksji na temat świata i swojego życia. Tuwim chciał przekonać, że literatura nie jest w poddańczym stosunku do jakiś odgórnych reguł i funkcji. Wszystko mogło być przedmiotem sztuki więc nie trzeba ograniczać się do tematyki patriotycznej.
Stefan Żeromski "Przedwiośnie"
Pisarz konfrontuje marzenia polaków z trudną rzeczywistością. Kraj choć wolny jest biedny i zagrożony wojną.
Zofia Nałkowska "Granica"
Powieść psychologiczna. Powieść o granicach: moralnej (Zenon), społecznej, psychicznej (Justyna), poznania ( to jak my się postrzegamy a jak postrzegają nas inni).
Sigmund Freud
- austriacki psycholog, twórca psychoanalizy
uważał że motorem działań człowieka są w dużym stopniu przeżycia tkwiące w podświadomości, kontrolowane przez rozum i tłumione przez normy moralne