Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Ekonomiks 1st Quarter (Ekonomiya sa Pang-Araw-Araw (Kahalagahan (matutunan…

- - - - a) problema
      - b) hypothesis
      - c) datos
      - d) konklusyon
- - - - tumatalakay sa produksyon at distribusyon ng yaman ng bansa
      - paano maaaring maimpluwensiyahan ang isang tao dahil sa ekonomiks
      - pagpili ng likas na yaman kung saan sagana ang pamahalaan
      - nag-aaral sa gawi ng taong may kinalaman sa ugnayan ng pangangailangan at kakapusang may alternatibong gamit
      - pag-aaral ng sangkatauhan sa pangkaraniwang pangaraw- araw na buhay
      - sinusuri ang pagkilos ng tao sa paggamit nito ng pangunahing pangangailangan materyal
      - paano tinutustusan ng tao/lipunan ang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan sa pamamagitan ng mahusay na alokasyon o pagbabahagi ng pinagkukunang-yaman
- - - - kakapusan - pangmatagalan
- - - - yamang-likas: langis
      - ~ yamang-tao: kulang sa kasanayan
      - ~ yamang-kapital: bagay na magagamit
    - - Yamang Lupa
        
        pacific ring of fire: bulkan at lindol
        
        a) alienable and disposable land- lupang maaaring mapasailalim sa pribadong pagmamay-ari (residensyal, industriyal, komersyal, agrikultural)
        
        b) forestland- kagubatan, reserbasyon (lugar kung saan ipinagbabawal ang pagtrotroso), at bird sanctuaries ; 31% ang nakalaan sa pagtrotroso, samantalang 9% para sa reserbasyon
      - Konstitusyon ng Pilipinas ng 1987, Artikulo XII, Seksiyon 2
        
        -para mapangalagaan ang likas yaman
        
        -halos lahat ng likas-yaman ay pag-aari ng estado
        
        -pwedeng lang ariin na pribado ay lupa pansakahan
        
        Filipino First Policy
        
        -60% ng puhunan ang dapat para sa Pilipino at 40% sa dayuhan ; Nasyonalismo
        
        hindi maaaring ilipat kanino man ang lahat ng iba pang likas na mga kayammanan maliban sa lupang pansakahan
        
        ang pangulo ay maaaring makipagkasundo sa mga korporasyong pag-aari ng mga dayuhan; paunlarin at gamitin ang likas yaman ng bansa
      - Yamang Tubig
        
        isa sa may pinakamaraming babaying dagat sa daigdig ay ang Pilipinas
        
        ang baba ng dami ng nahuling isada ay dahil sa: maling pamamaraan ng pangingisda (dynamite fishing, cyanide fishing, trawling, muro ami), polusyon sa dagat, pagtapon ng basura sa dagat
      - Yamang Gubat
        
        18% na lamang ng buong kabuoang lupain ay natatakpan ng kagubatan
        
        kagubatang dipterocarp: kilala sa kanyang pagiging mayaman at bilang magandang pinanggagalingan ng troso
        
        maraming umasa kaya’t nakalbo ang gubat = maraming landslides
      - Yamang Mineral
        
        nonrenewable: hindi na muli itong napararami
        
        pinakamayaman ang Pilipinas sa copper, iron at nickel
        
        kahinaan: kawalan ng langis
        
        Mining Act of 1995: nagbibigay karapatan sa mga dayuhan na magsagawa ng pagmimina sa ating bansa ngunit hindi sinang-ayunan ni Korte Supreme
      - 4 na Uri ng Rekurso
        
        Yamang Tao
        
        pinakamahalagang yaman ng isang bansa
        
        population density - ang dami ng tao sa bawat kilometro
        
        paggawa - gawain ng tao upang makalikha
        
        literacy rate - limitation ng population
        
        life expectancy - hanggang kelan tayo nabubuhay
        
        human capital - skills, education, health, training to individuals
        
        lumilikha ng producto na kailangan ng bansa, prinoproceso ang mga hilaw na materyal ng agrikultura, nagpapa-andar at gumagamit ng makinarya - lumilinang ng likas yaman [to hone], nagbabayad ng buwis ng pamahalaan, konsyumer ng mga produkto, taga-alaga ng likas yaman, katangian na magagamit sa pagpapaunalad ng ekonomiya
        
        Yamang Kapital
        
        mga yamang gawa ng mga tao
        
        nagpabilis at nagpataas sa kalidad ng produkto at serbisyo
        
        -kalsada, gusali, impraistruktura, MRT, makina, sasakyan, atbp.
        
        -suliranin: depresasyon = pagbaba ng halaga ng yamang-kapital; pagkaluma
        
        -nahahati para sa transportasyon, komunikasyon, suplay ng tubig, at kuryente
        
        Yamang Entrepeneurship
        
        pag-aadvertise ng business ; kagustuhan ng tao na magsimula ng isang negosyo.
        
        Yamang Likas
        
        nanggaling sa lupa, gubat at tubig; hindi maaaring palitan
        
        Kahalagahan
        
        nakasalalay rito ang kakayahang tugunan ang pangangailangan
        
        nakabatay ang uri, dami, kalidad ng mga produktong magagamit sa pakikipagkalakalan
      - Mahalagang Bagay sa Pagtalakay sa Yaman ng Isang Bansa
        
        1. Kakapusan
        
        Dahilan: kakulangan ng kakayahang palitan ang kinukuhang yaman ng tao mula rito; walang katapusang pangangailangan at hilig ng tao (lahat may limitasyon)
        
        2. Iba't Ibang Paggagamitan/Alternative Uses
        
        -Troso : paggawa ng bahay o papel
        
        -Langis : gasoline o diesel
        
        -mahalaga para sa pinuno ang pag-isipang mabuti kung anong gamit ng yaman ang makakabigay ng mas malaking benepisyo sa mamamayan
        
        3. Bawat Salik ng Produksyon ay Itatambal Pa Sa Ibang Salik
        
        -upang makagawa ng bagong produkto, kailangang itambal ang isang yaman sa isa pang yaman (process)
        
        Nakasalalay ang kakayahan ng isang bansa sa distribusyon ng mga pangangailangan ng kanilang tao.
        
        Lahat ay may limitasyon at pwedeng magresultang kakapusan.
      - Yamang Di-Nauubos
        
        tubig, hangin, lupa ; pwedeng masira
      - Yamang Napapalitan
        
        hayop, halaman, kagubatan; may buhay, lumalaki, dumarami
      - Yamang Nauubos
        
        binubuo ng mga mineral; di mapapalitan 'pag naubos na
- - - - isipin ang kapital at kakayahan ; produksyon
    - - pagkonsumo ; market - taong makikinabang
    - - labor - intensive [tao ang gumagawa]
      - capital intensive [makinarya ang gumagawa]
  - - - insentibo
      - kasiyahan
      - makatitipid
- - - - palitan ng mga bagay-bagay
  - - - nakabatay sa pagmamay-ari ng lupa ang relasyon ng mga tao
    - - Communal Property/Theory (kaisipang sosyalismo)
        
        upang maiwasan ang korupsyon at pang-abuso, hindi hahayaang magkaroon ng pag-aari ang sinumanng mamamayan
      - tatlong uri ng tao: pinuno [ kaakayahang mamuno dahil sa kanyang angking katalinuhan], sundalo [magtatanggol sa mga kaaway ng estado], magsasaka [sisiguraduhin na ang mga mamamayan ay mayroong makakain]
      - mas magiging mabuti ang lipunan kung ang mga tao ay magkakaroon ng kanya-kanyang trabaho
    - - Private Property (kaisipang kapitalismo)
        
        hindi gaganahan ang mga taong magtrabaho nang mabuti kung hindi sila papayagang magmay-ari ng ari-arian
      - personal incentive ; alam nilang ang kanilang kasipagan ay para sa sarili nilang kapakanan
    - - Specialization & Division of Labor
        
        mapapabibilis at mapagagaan ang mga trabaho ng mga magsasaka sa bukirin, lumaki ang produksyon ng agrikultura
        
        divide labor tasks to help increase productivity so that each worker can become a specialist in doing one thing ; process of concentrating on and becoming expert in a particular subject or skill
  - - - yaman & relasyon ng tao = nakabatay sa pagmamay-ari ng mga mahahalagang mineral/gold